Mikrovasküler görüntüleme nedir?

Mikrovasküler görüntüleme (mikrodamar görüntüleme), damarların ve mikrodamarların, özellikle küçük çaplı olanların detaylı bir şekilde görüntülenmesini sağlayan gelişmiş bir ultrason teknolojisidir. Bu teknoloji, özellikle düşük kan akışı olan bölgelerde bile damarların görüntülenebilmesine olanak tanır.

Mikrovasküler görüntülemenin avantajı nedir?

Küçük damarlar ve mikrodamarlar gibi genellikle standart ultrason teknikleriyle zor görülebilen yapılar, bu teknoloji sayesinde daha net bir şekilde görüntülenebilir. Bu özellik, özellikle onkolojik ve iltihabi hastalıkların teşhisinde büyük önem taşır. Tümörler genellikle normal dokudan daha farklı bir kan akışına sahiptir. Benzer şekilde itihabi dokuda da kanlanma değişir. Bu teknik daha hızlı ve doğru teşhis konulmasına yardımcı olur.

Mikrovasküler görüntülemenin ultrason ile kan akımını değerlendiren diğer yöntemlerden farkı nedir?

Mikrovasküler görüntüleme dışında kan akımını değerlendiren dört ultrason yönteminden bahsedilebilir: renkli Doppler, power Doppler, spektal Doppler ve kontrastlı ultrason.

Ultrason kolay ulaşılabilir ve radyasyon içermeyen güvenli bir yöntem olması nedeniyle organlardaki, damarlardaki ve yumuşak dokulardaki çeşitli klinik durumların değerlendirilmesinde en etkili başlangıç tanı yöntemi olarak yaygın şekilde kullanılmaktadır. Damar ağlarının görüntülenmesi, dokudaki kanlanma artışı veya azalması-kesilmesinden, damarların akım özelliklerinin ve tümör, organ kanlanmalarının değerlendirilmesine kadar birçok hastalık sürecinin ve tedavi sonuçlarının değerlendirilmesinde değerlidir.

Renkli Doppler ultrason, damarların değerlendirilmesinde kullanılan standart ultrason yöntemidir. Kan akışını gösterir ve kanın nereye aktığını yani yön bilgisini verir. Büyük damarlardaki kan akışının analizi için uygundur.

Power Doppler görüntülemede geleneksel Doppler görüntülemeyle karşılaştırıldığında akış hassasiyeti daha fazladır ancak yön bilgisi bulunmaz. Bu nedenle büyük damarlardaki kan akışının analizi için uygun değildir. Ayrıca power Doppler ile 0.2 mm'den daha küçük damarlar ve daha yavaş kılcal kan akışı gösterilemez.

Spektral Doppler damarların içinde akan kanın analizinin yapılmasında kullanılır; toplardamar veya atardamar akışın tanımlanmasında çok önemlidir ve dalga modeli, damarsal anormallikler hakkında bilgi verir. Bu yararlı objektif bir değerlendirme sağlasa da, doku kanlanmasını göstermede iki boyutlu görüntüleme sağlama yeteneğinden yoksundur.

Kontrastlı ultrason ise damardan verilen mikrokabarcıklı kontrast maddeler kullanılarak yapılır. Mikrodamarları da gösterebilen kontrastlı ultrason, bir lezyonun atardamar özelliklerinin ve bir damar veya organdaki akış derecesinin değerlendirilmesi amacıyla kullanılabilir. Ancak bu kontrast maddelerin kolay ulaşılabilir olmaması kullanımını sınırlandırmaktadır. Ülkemizde mikrokabarcıklı kontrast maddeler bulunmamaktadır.

Mikrovasküler görüntüleme, son yıllarda geliştirilmiş, daha küçük damarlardaki düşük hızlı akımların, damardan kontrast madde verilmesine gerek kalmadan gösterilebilmesini sağlayan bir tekniktir. Renkli, power veya spektral Doppler'e göre daha hassas ve daha yüksek çözünürlüklü kan akımı bilgisi sağlar. Damar içindeki akımın yönü anlaşılamaz. Ancak, yavaş akımın saptanmasında gözle görülür ve klinik olarak anlamlı bir farklılık sağlar.

Mikrovasküler görüntüleme nasıl yapılır?

Bu teknik genellikle standart ultrason incelemeleri sırasında gerek duyulan hallerde kullanılır. Örneğin incelenen bölgede bir kitle ile karşılaşıldığında mikrovasküler görüntüleme ile ileri incelemesi yapılabilir. Ya da daha önceden saptanmış ve varlığı bilinen bir lezyonun damarlanmasının daha hassas değerlendirilmesinin istendiği durumlarda uygulanabilir. Bu teknikte, standart gri skala ultrason görüntülerinin üzerine mikrodamarlanma verisi renkli bir şekilde yerleştirilerek bilgi sağlanır. Elde edilen bu görüntüler, hastanın diğer ultrason bulguları, klinik durumu ve diğer testleriyle birlikte değerlendirilir ve bir sonuç oluşturulur.

Mikrovasküler görüntülemede damardan ilaç verilir mi?

Hayır, kontrastlı ultrasonun aksine mikrovasküler görüntülemede damardan ilaç verilmez. Bu teknik ile, damardan ilaç (kontrast madde) kullanılmadan küçük damarlardaki düşük hızlı akımlar gösterilebilmektedir.

Mikrovasküler görüntülemede radyasyon var mıdır?

Bu teknoloji, ultrason temelli olduğundan ses dalgaları kullanılır ve radyasyon maruziyeti söz konusu değildir. Hastaya herhangi bir zararı ya da yan etkisi bulunmamaktadır

Mikrovasküler görüntülemenin kullanım alanları nelerdir?

Mikrovasküler görüntülemenin kullanıldığı pek çok hastalık bulunmaktadır. Ayrıca bu yeni teknolojinin kullanım alanı gün geçtikçe genişlemektedir.

Meme: Mikrovasküler görüntüleme, meme lezyonları hakkında geleneksel renkli Doppler veya power Doppler tekniklerinden daha ayrıntılı olarak damarlanma ve damar dağılımı hakkında bilgi sağlar. Yapılan çalışmalar, standart ultrasona eklenen mikrovasküler görüntülemenin kötü huylu meme kitlelerini iyi huylu olanlardan ayırmada yararlı olabileceğini ortaya koymuştur. Süt kanalı içindeki lezyonların iyi ya da kötü huylu olduğunu ayırmada da mikrovasküler görüntüleme standart ultrasonun tanısal performansını arttırır.

Karaciğer: Tespit edilen bir karaciğer lezyonunun standart ultrason bulgularına ek olarak mikrovasküler görüntüleme ile değerlendirilmesi tanısal doğruluğu arttırmaktadır. Sirozlu veya nakil sonrası karaciğer hastalarında, karaciğer damar sisteminde yavaş akışın mı yoksa pıhtının mı bulunduğunu gösterebilir. Ayrıca pıhtı içindeki damarlanmayı gösteriyorsa tümör pıhtısı tespiti için yararlı olabilir.

Safra kesesi: Ultrason safra kesesi ve sağ üst karın ağrısının değerlendirilmesinde kullanılan ilk tanı yöntemidir. Safra kesesi iltihabında, safra kesesi duvarının mikrovasküler görüntüleme ile değerlendirilmesinin tanısal doğruluğu arttırdığı gösterilmiştir. İltihaba bağlı ileri evrelerde oluşabilecek safra kesesi duvarındaki perforasyon (delinme) de bu yöntem ile teşhis edilebilir. Safra kesesi kanserlerinin ultrason ile tanısında da kanlanma paternini göstererek tanısal doğruluğu arttırdığı gösterilmiştir.

Böbrekler: Ultrason muayenesinde, böbrekte kitle saptanması durumunda, incelemeye mikrovasküler görüntülemenin eklenmesi iyi ve kötü huylu kitlelerin ayırımında tanısal doğruluğu arttırır. Böbrek kistlerinin sınıflandırılmasında, iyi veya kötü huylu kistlerin ayırımında diğer ultrason yöntemlerine göre daha başarılıdır. Nakil böbreklerde mikrovasküler görüntüleme ile böbrek enfarktüslerinin (kanlanmanın bozulmasına bağlı doku ölümü) değerlendirilmesi mümkündür. Ayrıca böbrek damarlarındaki yavaş akımı pıhtıdan ayırmak ve nakil böbrekteki global mikrodamar akışı değerlendirmek için kullanılabilir.

Testis: Testis kanlanmasının değerlendirilmesi, bir dizi iyi huylu ve kötü huylu durumda ve acil durumlarda klinik olarak önemlidir. Testis kanlanması mikrovasküler görüntüleme ile daha iyi gösterilebilir. Bu tekniğin testis enfarktüsünün (kanlanmanın bozulmasına bağlı doku ölümü) tanısında da yararlı olduğu gösterilmiştir.

Damarlar: Mikrovasküler görüntüleme, boyunda bulunan ve beyine giden kanı taşıyan karotid atardamarların içindeki plakların değerlendirilmesi ve yırtılmaya yatkın plakların saptanmasında faydalıdır.

Büyük damar vasküliti damar duvarlarını tutan iltihabi bir hastalıktır. Mikrovasküler görüntüleme ile damar duvar kanlanmasının artışının gösterilmesi ile bu hastalık tanınabilir.

Ayrıca mikrovasküler görüntüleme damarlardaki pıhtının yavaş akımdan ayırt edilmesinde kullanılır.

Pediatrik uygulamalar: Mikrovasküler görüntüleme, inmemiş testiste ve yumurtalık anormalliklerinde doku canlılığının gösterilmesinde, tiroidit ve hipertiroidizmde kanlanma artışının gösterilmesinde, akut böbrek iltihabında kanlanması bozulan alanların saptanmasında yararlıdır. Küçük damarları gösterdiği için mikrovasküler görüntülemenin rolü çocuk hasta gurubunda da çok çeşitli diğer klinik senaryoları kapsayacak şekilde genişletilebilir. Örneğin; erişkinlerdekine benzer şekilde kitlelerinin değerlendirilmesinde kullanılabilir.

Mikrovasküler görüntülemenin sınırlılıkları nelerdir?

Bu teknik ile mikrodamarlar hassasiyet ile gösterilebilmekle birlikte, akımın yönü anlaşılamaz. Karın ultrasonu incelemelerinde hastanın vücut habitusundan, hareketten, kalp ve solunum hareketlerinden etkilenebilir ve uygulanabilirliği sınırlanabilir. Ayrıca derinde yerleşimli organların ya da lezyonların değerlendirilmesinde de sınırlılıklar söz konusu olabilir.