Kalça çıkığı nedir?

Bebeklerde kalça çıkığı, tıbbi adıyla ‘gelişimsel kalça displazisi’, kalça ekleminin düzgün gelişmediği bir durumdur. Halk arasında, doğuştan kalça çıkığı olarak da bilinmektedir.

Normalde, kalça kemiği, uyluk kemiğinin başını (femur başı) tam olarak saran bir yuvaya (asetabulum) sahiptir. Ancak kalça çıkığı olan bebeklerde, bu yuva yeterince derin değildir ya da femur başı bu yuvadan çıkma eğilimindedir. Bu durumda kalça eklemi yeterince sabit duramaz ve çıkık ya da yarı çıkık olabilir.

Kalça çıkığı (gelişimsel kalça displazisi) taraması nedir?

Kalça çıkığı taraması, bebeklerde kalça çıkığını erken teşhis etmek amacıyla yapılan bir testtir. Bu tarama, bebeğin kalça ekleminin doğru gelişip gelişmediğini kontrol etmeyi hedefler.

Tarama işlemi genellikle muayene ve kalça ultrasonu ile yapılır. Ultrason, kalça ekleminin ayrıntılı bir şekilde görüntülenmesini sağlar ve herhangi bir çıkıklık veya gelişimsel sorun olup olmadığını gösterir.

Kalça çıkığı (gelişimsel kalça displazisi) taraması neden önemlidir?

Kalça çıkığı, erken teşhis edildiğinde tedavi edilebilir bir durumdur. Bebeklik döneminde tedavi edilmezse ilerleyen yıllarda yürüme zorluklarına, ağrılara ve kalıcı eklem hasarına yol açabilir. Erken tanı ile cerrahi girişime gerek olmadan basit müdahalelerle tedavi mümkün olabilmektedir. Erken tanı ve uygun tedavi ile kalıcı sakatlıklar önlenebilir.

Gelişimsel kalça displazisinde belirti ve bulgular nelerdir?

Gelişimsel kalça displazisinde ortaya çıkan belirtiler ve bulgular durumun ciddiyetine göre farklılık gösterebilir. Bebek yürümeye başlayana kadar bu durum aile tarafından anlaşılamayabilir ve tedavinin gecikmesi söz konusu olabilir. Bu nedenle uygun dönemde her bebeğe kalça çıkığı taraması yapılması çok önemlidir.

Bebeğin oturmasında, emeklemesinde veya yürümesinde gecikme, sekerek ya da topallayarak yürüme, iki bacak arasında uzunluk farkı olması, etkilenen tarafın daha az kullanılmasına bağlı kas problemleri, ağrı, hareket kısıtlılığı gibi belirti ve bulgular görülebilir.

Gelişimsel kalça displazisi taraması kimlere yapılır?

Yenidoğan her bebek, gelişimsel kalça displazisi (kalça çıkığı) açısından taranmalıdır.

Kalça çıkığı (gelişimsel kalça displazisi) taraması ne zaman yapılmalıdır?

Yenidoğanların aylık rutin muayenesi sırasında, gelişimsel kalça displazisi açısından risk faktörlerinin değerlendirilmesi, fizik muayenesinin yapılması ve 4-6 haftalık dönemde kalça ultrasonunun yapılması için yönlendirmesi gerekir. Ultrason incelemesi için mümkünse 8 haftayı geçirmemek gerekir.

Prematüre bebeklerde ultrason incelemesi, 40 haftaya göre düzeltilmiş yaş hesaplanarak yapılmalıdır

En geç 6 aylık olana kadar ultrason taraması yapılması gerekmektedir. 6. aydan sonra ultrason, uyluk kemiğinin (femur) başının kemikleşmesine bağlı genellikle yeterli bilgiyi verememektedir.

Herhangi bir bulgu olmasa da kalça çıkığı taraması yapılmalı mıdır?

Evet, herhangi bir bulgu olmasa da kalça çıkığı taraması yapılmalıdır. Bebeklerde kalça çıkığı belirtileri her zaman kolayca anlaşılmayabilir. Erken dönemde yapılan kalça çıkığı taraması, çıkık veya gelişimsel kalça displazisi gibi sorunları erken aşamada tespit etmeye yardımcı olur. Bu sayede, daha ciddi ve kalıcı sorunların önüne geçmek için gerekli tedavilere erken başlanabilir.

Bu incelemede radyasyon var mıdır?

Hayır. Gelişimsel kalça displazisinin taranması amacıyla yapılan kalça ultrasonunda, tüm diğer ultrason incelemelerinde olduğu gibi radyasyon bulunmamaktadır. Ultrason görüntüleme yöntemi, yüksek frekanslı ses dalgaları kullanarak çalışır ve bu ses dalgaları radyasyon içermez.

Bu incelemenin bebeğe bir zararı var mıdır?

Kalça çıkığı (gelişimsel kalça displazisi) taraması için yapılan ultrason incelemesi, bebeğe herhangi bir zarar vermez. Ultrason, ses dalgaları kullanarak görüntüleme sağlar ve radyasyon içermez, bu nedenle güvenli bir görüntüleme yöntemidir.

Bu ultrason incelemesi öncesinde herhangi bir hazırlık yapılması gerekir mi?

Kalça ultrasonu için herhangi bir hazırlık gerekmemektedir. Bebeğin uykusunu almış, karnının tok ve huzurlu olması incelemeyi kolaylaştırır. Bazı bebeklerde uyurken de inceleme gerçekleştirilebilmektedir.

Bebeklerde kalça ultrasonu nasıl yapılır?

Bu inceleme için bebek sedyeye yatırılır. İncelenecek olan taraftaki kalça üstte kalacak ve kalça ve diz hafif bükülü olacak şekilde pozisyon verilir. Uygun ultrason probuna bir miktar ısıtılmış jel sürülerek kalça ekleminin olduğu alanda gezdirilir. Bu esnada kalça eklemini oluşturan yapılar ve ilişkileri değerlendirilir, açılar ölçülür. Gelişimsel kalça displazisi saptanır ise yapılan açı ölçümlerine göre derecelendirilir. Aynı işlem karşı taraf kalça için de gerçekleştirilir. Görüntüleme tamamlandıktan sonra, jel ciltten temizlenir. Elde edilen bulgular ve görüntüler, radyolog tarafından detaylı olarak raporlanır.

Bu inceleme kaç dakika sürer?

Bebeklerde kalça ultrasonu genellikle 10-15 dakika arasında sürer. Bu süre, bebeğin ne kadar hareket ettiğine ve bir problem saptanırsa problemin boyutuna göre değişebilir.

Gelişimsel kalça displazisi (kalça çıkığı) taraması için yapılan ultrason ağrılı bir inceleme midir?

Hayır bu inceleme ağrılı değildir. Bebekler inceleme sırasında herhangi bir acı ya da görüntüleme yönteminden (ses dalgalarından) kaynaklanan bir rahatsızlık hissetmezler. Bu inceleme non-invazivdir, yani vücuda herhangi bir girişim yapılmaz ve sadece incelenen bölgeye jel uygulanarak ve ultrason probu o bölgede hareket ettirilerek gerçekleştirilir.

İnceleme sırasında, açı ölçümleri esnasında, kısa süreli de olsa, bebeğin verilen pozisyonda sabit tutulması gerekir. Bu esnada bazı bebekler sabitlenmekten hoşlanmayabilmektedir. Böyle durumlarda bebek sakinleştirildikten sonra incelemeye devam edilmesi gerekir.

Bu incelemenin herhangi bir yan etkisi veya bir zararı var mıdır?

Kalça ultrasonu, herhangi bir yan etkisi veya zararı olmayan güvenli bir prosedürdür. Ultrason, yüksek frekanslı ses dalgaları kullanarak çalışır ve radyasyon içermeyen güvenli bir yöntemdir. Ses dalgalarının da bilinen bir yan etkisi ya da zararı bulunmamaktadır.

Gerektiği durumda bu ultrasonunun tekrarlanması bebeğe zarar verir mi?

Bazı bebeklerde, bir süre sonra kalça ultrasonunun tekrarlanması gerekebilir. Kalça ultrasonun tekrarlanmasının bebeğe bir zararı olmaz. Ultrason incelemeleri radyasyon içermemesi ve vücuda herhangi bir girişim gerekmeden yapılan incelemeler olması nedeniyle gerektiği sıklıkta tekrarlanabilir.

Bu inceleme sırasında neden jel kullanılır?

Her ultrason incelemesinde olduğu gibi kalça ultrasonunda da jel kullanılması gerekmektedir. Ultrason görüntülerinin netliği, ses dalgalarının etkili bir şekilde iletilmesine bağlıdır. Jel, bu ses dalgalarının daha iyi iletilmesini, daha yüksek kalitede ve net görüntüler elde edilmesini sağlar. Ayrıca jel, ultrason probunun cilt üzerinde rahatça kaymasını sağlar. Bu, probun farklı açılardan görüntü alabilmesini kolaylaştırır ve detaylı incelemeye olanak sağlar.

Kullanılan jel bebeğe zarar verir mi?

Ultrason jelleri su bazlı olup non-toksik ve hijyeniktir. Ciltten kolayca temizlenebilir ve genellikle herhangi bir yan etkiye neden olmaz. Ancak, aşırı duyarlı ve allerjik kişilerde nadiren cilt reaksiyonlarına neden olabilir. Bu reaksiyonlar da, genellikle kısa süreli ve geçicidir. Bebeklerin cildi çok hassas olabildiğinden, incelemeden hemen sonra jelin ciltten iyice temizlenmesi önerilmektedir.

Bu incelemeyi yaptırdıktan sonra yapılması gerekenler nelerdir?

Kalça ultrasonu yaptırdıktan sonra, jelin temizlenmesi dışında herhangi bir öneri bulunmamaktadır. Bebeğinizin günlük rutinlerine devam edebilirsiniz.